การวิเคราะห์การถดถอย (Regression Analysis) เป็นเครื่องมือทางสถิติที่มีประโยชน์อย่างมากในการวิจัย ช่วยให้นักวิจัยสามารถ:
- ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร
- ทำนายค่าของตัวแปรตาม (dependent variable) จากตัวแปรอิสระ (independent variable)
- ทดสอบสมมติฐานเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร
อย่างไรก็ตาม การใช้ Regression Analysis นั้นมีข้อควรระวังหลายประการ
1. การละเมิดสมมติฐาน
การวิเคราะห์การถดถอยมีสมมติฐานพื้นฐานที่ต้องเป็นจริงเพื่อให้ผลลัพธ์มีความน่าเชื่อถือ สมมติฐานเหล่านี้ ได้แก่:
- ความเป็นเส้นตรง: ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรตามและตัวแปรอิสระต้องเป็นเส้นตรง
- ความแปรปรวนคงที่: เศษเหลือ (residuals) ของตัวแปรตามต้องมี variance คงที่
- การแจกแจงปกติ: เศษเหลือของตัวแปรตามต้องแจกแจงตามปกติ
- ไม่มี collinearity: ตัวแปรอิสระต้องไม่มี collinearity
หากสมมติฐานเหล่านี้ถูกละเมิด ผลลัพธ์ของการวิเคราะห์การถดถอยอาจไม่น่าเชื่อถือ
2. การตีความผลลัพธ์ที่ผิดพลาด
นักวิจัยควรระมัดระวังในการตีความผลลัพธ์ของการวิเคราะห์การถดถอย
- ความสัมพันธ์ ≠ causation: การวิเคราะห์การถดถอยสามารถบอกได้เพียงว่าตัวแปรมีความสัมพันธ์กัน แต่ไม่สามารถบอกได้ว่าตัวแปรใดเป็นสาเหตุของอีกตัวแปรหนึ่ง
- ค่า R-squared: ค่า R-squared บอกเพียงว่าตัวแปรอิสระสามารถอธิบายความแปรปรวนของตัวแปรตามได้มากน้อยเพียงใด ไม่ได้บอกถึงความสัมพันธ์เชิงสาเหตุ
- ค่า p-value: ค่า p-value บอกเพียงว่ามีความเป็นไปได้มากน้อยเพียงใดที่ผลลัพธ์จะเกิดขึ้นโดยบังเอิญ ไม่ได้บอกถึงความสำคัญทางสถิติ
3. การเลือกตัวแปรที่ไม่เหมาะสม
การเลือกตัวแปรที่ใช้ในการวิเคราะห์การถดถอยมีผลต่อผลลัพธ์อย่างมาก
- ตัวแปรอิสระ: ควรเลือกตัวแปรอิสระที่มีความเกี่ยวข้องกับตัวแปรตาม และไม่มี collinearity
- ตัวแปรควบคุม: ควรเลือกตัวแปรควบคุมที่มีผลต่อตัวแปรตาม แต่ไม่มี collinearity กับตัวแปรอิสระ
4. การใช้โมเดลที่ไม่เหมาะสม
มีโมเดลการถดถอยหลายแบบ นักวิจัยควรเลือกโมเดลที่เหมาะสมกับข้อมูลและวัตถุประสงค์ของการวิจัย
5. การไม่ตรวจสอบความถูกต้องของโมเดล
หลังจากสร้างโมเดลแล้ว นักวิจัยควรตรวจสอบความถูกต้องของโมเดล โดย:
- ตรวจสอบสมมติฐานของการวิเคราะห์การถดถอย
- ตรวจสอบค่า R-squared
- ตรวจสอบค่า p-value
- ตรวจสอบกราฟของ residuals
สรุป
การวิเคราะห์การถดถอยเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ แต่ต้องใช้อย่างระมัดระวัง นักวิจัยควรตระหนักถึงข้อควรระวังต่างๆ เพื่อให้ผลลัพธ์ของการวิเคราะห์การถดถอยมีความน่าเชื่อถือ