การวิจัยเชิงผสม (Mixed Methods Research) เป็นแนวทางการวิจัยที่ผสมผสานวิธีการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้ผลการวิจัยที่ครอบคลุมและลึกซึ้งยิ่งขึ้น หลักการสำคัญของการวิจัยเชิงผสมมีดังนี้
1. หลักการผสมผสาน (Triangulation)
หัวใจสำคัญของการวิจัยเชิงผสมคือการผสมผสานข้อมูลจากทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างความมั่นใจในผลการวิจัย การผสมผสานนี้สามารถทำได้หลายรูปแบบ เช่น
- การผสมผสานข้อมูล: นำข้อมูลจากทั้งสองวิธีมาวิเคราะห์เปรียบเทียบเพื่อหาจุดร่วมและจุดต่าง
- การผสมผสานวิธีการ: ใช้ทั้งสองวิธีการวิจัยในลำดับขั้นตอนต่างกัน
- การผสมผสานการวิเคราะห์: ใช้ทั้งสองวิธีการวิเคราะห์ข้อมูล
2. หลักการบูรณาการ (Integration)
การบูรณาการหมายถึง การรวมข้อมูลจากทั้งสองวิธีการวิจัยเข้าด้วยกันอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ได้ภาพรวมของประเด็นที่ศึกษาอย่างครบถ้วน การบูรณาการสามารถทำได้หลายวิธี เช่น
- การบูรณาการเชิงทฤษฎี: อธิบายผลการวิจัยจากทั้งสองวิธีด้วยทฤษฎีเดียวกัน
- การบูรณาการเชิงวิธีการ: วิเคราะห์ข้อมูลจากทั้งสองวิธีด้วยวิธีการเดียวกัน
- การบูรณาการเชิงผลลัพธ์: นำผลลัพธ์จากทั้งสองวิธีมาวิเคราะห์เปรียบเทียบและหาข้อสรุป
3. หลักการความเหมาะสม (Appropriateness)
การเลือกใช้การวิจัยเชิงผสมควรพิจารณาจากความเหมาะสมกับ
- วัตถุประสงค์การวิจัย: วัตถุประสงค์การวิจัยควรชัดเจนว่าต้องการศึกษาอะไร
- ประเด็นการวิจัย: ประเด็นการวิจัยควรมีความซับซ้อนและต้องการการศึกษาอย่างลึกซึ้ง
- ข้อมูล: ข้อมูลควรมีทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ
- ทรัพยากร: ทรัพยากรทั้งเวลา เงินทุน และบุคลากร
4. หลักการความน่าเชื่อถือ (Credibility)
การวิจัยเชิงผสมควรคำนึงถึงความน่าเชื่อถือของผลการวิจัย โดยใช้กลยุทธ์ต่างๆ เช่น
- การใช้แหล่งข้อมูลหลายแหล่ง: ใช้ทั้งข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพจากแหล่งข้อมูลที่หลากหลาย
- การตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล: ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลโดยใช้เทคนิคต่างๆ เช่น การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์
- การวิเคราะห์ข้อมูลอย่างละเอียด: วิเคราะห์ข้อมูลอย่างละเอียดโดยใช้เทคนิคที่เหมาะสม
5. หลักการความโปร่งใส (Transparency)
การวิจัยเชิงผสมควรมีความโปร่งใส โดยระบุรายละเอียดต่างๆ เกี่ยวกับ
- วิธีการวิจัย: อธิบายวิธีการวิจัยทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพอย่างละเอียด
- การวิเคราะห์ข้อมูล: อธิบายวิธีการวิเคราะห์ข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ
- ผลการวิจัย: นำเสนอผลการวิจัยทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพอย่างครบถ้วน
สรุป การวิจัยเชิงผสมเป็นแนวทางการวิจัยที่มีประสิทธิภาพ เหมาะสำหรับการศึกษาปัญหาที่ซับซ้อน ต้องการความครอบคลุมและลึกซึ้ง ผู้วิจัยควรพิจารณาหลักการสำคัญ ข้อดี ข้อจำกัด และความเหมาะสมของวิธีการวิจัยก่อนตัดสินใจเลือกใช้